Dầu mỏ (Vàng đen) là một nguồn tài nguyên quan trọng cho ngành công nghiệp và quân sự. Vì vậy, thường xuyên xảy ra các cuộc chiến tranh dầu mỏ, làm mất ổn định tình hình kinh tế, chính trị của khu vực và thế giới. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu 5 cuộc chiến tranh dầu mỏ gây chấn động thế giới. Cùng theo dõi nhé!
- Acala coin là gì? Một số thông tin quan trọng về Acala Network (ACA)
- ADA coin là gì? Tìm hiểu mới nhất về Cardano (ADA)
- ADR (Advance Decline Ratio) là gì? Cách ứng dụng chỉ báo ADR
- Advance Block Pattern là gì? Đặc điểm của mô hình nến Advance Block Pattern
Vàng đen là gì?
Vàng đen còn được gọi là dầu mỏ – Một chất lỏng màu nâu, đen hoặc xanh lá cây chủ yếu bao gồm các hydrocacbon ở dạng rắn, lỏng và khí. Dầu thô có thể được chưng cất theo từng phân đoạn để sản xuất nhiều loại sản phẩm dựa trên áp suất riêng.
Lý do dầu mỏ được gọi là vàng đen
Dầu mỏ được mệnh danh là “vàng đen” do những đặc tính quan trọng sau:
- Tính quốc tế: Một trong những hàng hóa được giao dịch nhiều nhất trên toàn cầu là dầu mỏ. Các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ như Ả Rập Xê Út, Nga hay Mỹ có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, trong khi các quốc gia nhập khẩu phải đối mặt với rủi ro về giá cả và nguồn cung.
- Nguồn năng lượng: Dầu mỏ là nguồn năng lượng chính cho nhiều ngành công nghiệp quan trọng. Dầu mỏ được sử dụng trong hầu hết mọi khía cạnh của sản xuất và cuộc sống hàng ngày, từ nhiên liệu vận tải và phát điện đến hóa dầu và nhựa. Sự phụ thuộc này khiến dầu mỏ trở thành yếu tố không thể thay thế trong nhiều thập kỷ tới.
- Độ khan hiếm: Dầu mỏ là nguồn tài nguyên không tái tạo có giá trị và khan hiếm. Sự cạn kiệt dần dần của các mỏ dầu đang khiến việc khai thác trở nên khó khăn và tốn kém hơn. Vì lý do này, dầu mỏ có giá trị kinh tế cao và là mục tiêu của cạnh tranh quốc tế.
- Ảnh hưởng chính trị: Từ cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 đến Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, nguồn tài nguyên quý giá này đã là chủ đề của nhiều cuộc chiến tranh và xung đột quốc tế. Ngoài việc là một nguồn tài nguyên, dầu mỏ còn là một công cụ chiến lược kiểm soát nền chính trị và nền kinh tế toàn cầu.
Tầm quan trọng của dầu mỏ trong kinh tế và chính trị
Dầu mỏ đối với các ngành công nghiệp
Dầu mỏ hiện là nguồn tài nguyên không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại, đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp. Cụ thể:
- Ngành giao thông vận tải: Trong ngành giao thông vận tải, xăng và dầu diesel là nhiên liệu chính cho ô tô, máy bay, tàu thủy và nhiều phương tiện khác. Giá vé máy bay, cước phí vận chuyển, chi phí vận chuyển và thậm chí giá hàng hóa thị trường đều có thể bị ảnh hưởng trực tiếp bởi những thay đổi về giá dầu.
- Sản xuất điện năng: Nhiều quốc gia vẫn sử dụng dầu để cung cấp năng lượng cho các nhà máy điện nhiệt, ngay cả khi đối mặt với sự gia tăng của năng lượng tái tạo. Điều này giúp đảm bảo nguồn cung cấp điện ổn định dễ dàng hơn, đặc biệt là ở những nơi chưa có cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo mạnh mẽ.
- Ngành hóa dầu: Dầu mỏ cũng có tác động mạnh đến ngành hóa dầu vì đây là nguyên liệu thô chính được sử dụng để sản xuất nhựa, hóa chất, phân bón và nhiều hàng hóa cần thiết khác. Hầu hết các mặt hàng nhựa trong đời sống hàng ngày đều có nguồn gốc từ dầu mỏ, từ bao bì đóng gói thực phẩm đến linh kiện điện tử.
- Công nghiệp nặng: Dầu mỏ cũng được sử dụng trong sản xuất các ngành công nghiệp nặng như thép, xi măng và vật liệu xây dựng. Dầu mỏ là động lực chính thúc đẩy sự phát triển công nghiệp trên toàn cầu vì nó cần thiết cho việc khai thác, vận chuyển và chế biến các nguyên liệu thô này.
Sự phụ thuộc của nền kinh tế vào dầu mỏ
Dầu mỏ là yếu tố quan trọng đối với nền kinh tế thế giới và có tác động trực tiếp đến sự phát triển và ổn định của nhiều quốc gia. Đối với các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ, đây là nguồn thu nhập chính cần thiết để hỗ trợ ngân sách và tăng trưởng kinh tế.
Lợi nhuận từ dầu mỏ rất quan trọng để duy trì sự ổn định xã hội, tài trợ cho việc cải thiện cơ sở hạ tầng và tài trợ cho các dịch vụ công ở các quốc gia như Ả Rập Saudi, Nga, Iran và Venezuela. Nền kinh tế của họ có thể bị ảnh hưởng lớn bởi những thay đổi về giá dầu, thậm chí có thể dẫn đến khủng hoảng tài chính nếu giá dầu giảm quá thấp.
Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ, hay OPEC, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý nguồn cung và điều chỉnh sản lượng dầu để tác động đến giá thị trường toàn cầu. Giá dầu biến động theo những thay đổi về nguồn cung, tác động đến nền kinh tế thế giới. Các quyết định của OPEC có tác động đến toàn bộ thị trường tài chính ngoài các quốc gia xuất khẩu.
Mặt khác, các nước nhập khẩu dầu như Trung Quốc, Nhật Bản, EU và Hoa Kỳ luôn chịu ảnh hưởng nặng nề từ biến động giá dầu. Khi giá dầu tăng, chi phí sản xuất và vận chuyển cũng tăng, dẫn đến lạm phát và tăng trưởng kinh tế thấp hơn.
Khi giá dầu giảm, các doanh nghiệp được hưởng lợi từ chi phí thấp hơn, nhưng điều này lại gây bất lợi cho các công ty dầu khí trong nước. Do đó, sự phụ thuộc của nền kinh tế toàn cầu vào dầu mỏ khiến nền kinh tế giảm trước những biến động về cung, cầu và địa chính trị.
Tác động của giá dầu đến thị trường tài chính
Giá dầu có tác động mạnh đến thị trường tài chính và nền kinh tế toàn cầu. Khi giá dầu tăng, chi phí vận chuyển và sản xuất cũng tăng, dẫn đến giá tiêu dùng và lạm phát cao hơn. Điều này có tác động trực tiếp đến lợi nhuận của công ty, làm giảm sức mua của người tiêu dùng và khiến Ngân hàng Trung ương điều chỉnh chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát.
Khi giá dầu giảm, các nước xuất khẩu như Nga, Ả Rập Xê Út và Venezuela phải gặp khó khăn để cân bằng ngân sách, điều này kìm hãm tăng trưởng kinh tế, tác động đến thị trường chứng khoán và làm mất giá tiền tệ ở các quốc gia phụ thuộc vào dầu mỏ.
Hơn nữa, dầu mỏ có liên quan mật thiết đến chiến tranh và bất ổn chính trị. Xung đột ở Trung Đông, căng thẳng giữa Nga – phương Tây và khủng hoảng năng lượng đều gây ra biến động lớn về giá dầu, ảnh hưởng đến nhà đầu tư và thị trường tài chính toàn cầu.
5 cuộc chiến tranh dầu mỏ nổi tiếng trên thế giới
Dầu mỏ có tầm quan trọng chiến lược trong lĩnh vực quân sự và công nghiệp. Vì vậy, luôn có những cuộc chiến tranh dầu mỏ diễn ra với mục tiêu giành quyền kiểm soát các mỏ dầu. Trong đó, có 5 cuộc chiến gây chấn động thế giới.
Cuộc xâm lược Liên Xô của Đức
Tháng 6/1942, lực lượng chủ lực của quân đội Đức được giao nhiệm vụ xâm lược miền nam nước Nga nhằm chiếm lấy nguồn tài nguyên dầu mỏ rộng lớn của vùng Kavkaz.
Mặc dù, Đức có một đội quân lớn nhưng đã không thể đạt được một trong hai mục tiêu của mình. “Quân đội phát xít được cử đến chiếm Kavkaz đã bị đánh bại trong 6 tháng, hơn 100.000 binh lính và sĩ quan bị bắt làm tù binh.”
Như vậy, “Giấc mơ giành quyền kiểm soát dầu mỏ đã kết thúc với sự sụp đổ của “Giấc mơ Hitler”. Đây cũng là thời điểm bắt đầu Thế chiến II.
Cuộc khủng hoảng dầu mỏ 1973
Khi Tổ chức Xuất khẩu Dầu mỏ Các quốc gia Ả Rập tuyên bố cấm vận hoặc quyết định ngừng sản xuất dầu mỏ đối với các quốc gia ủng hộ Israel trong cuộc chiến Yom Kippur vào tháng 10 năm 1973. Cụ thể nhất là Hoa Kỳ.
Trước khi lệnh cấm được dỡ bỏ vào tháng 3 năm 1974, giá dầu thế giới dao động từ 3 USD đến gần 12 USD/thùng, với giá ở Mỹ cao hơn một chút.
Việc ngừng xuất khẩu dầu này đã gây ra cuộc khủng hoảng dầu mỏ, còn được gọi là “Cú sốc giá dầu”, để lại nhiều hậu quả tiêu cực ngắn hạn và dài hạn đối với nền kinh tế và chính trị toàn cầu. Tuy nhiên, sau cú sốc giá dầu đầu tiên trong lịch sử, cú sốc dầu thứ hai xảy ra vào năm 1979.
Cuộc chiến tàu chở dầu 1980 – 1988 giữa Iran và Iraq
Hai quốc gia này đã bị suy yếu bởi cuộc chiến tranh dầu mỏ. Iraq bắt đầu cuộc chiến bằng cách tấn công các cơ sở công nghiệp dầu mỏ và tàu thương mại của Iran.
Iran đáp trả lại bằng cách tấn công vào các cơ sở dầu mỏ và tàu chở dầu của Iraq, đồng thời gài mìn ở Vịnh Persic. Kết quả là 450 tàu chiến của cả hai nước bị phá hủy nhưng không bên nào có thể chiến thắng trước đối phương. Tuy nhiên, tên lửa và thủy lôi của Iran đã gây hại cho tàu chiến Mỹ, buộc Mỹ phải có hành động chống lại Iran.
Sự can thiệp của Iraq năm 1991 vào Kuwait
Một trong những lý do bùng nổ cuộc chiến tranh dầu mỏ này là do Iraq muốn kiểm soát trữ lượng dầu mỏ của nước láng giềng. Thế nhưng, hành động xâm lược này đã bị ngăn chặn bởi Hoa Kỳ, quốc gia trước đây đã hỗ trợ Iraq trong cuộc chiến với Iran.
Sau khi Iraq từ chối rút quân khỏi Kuwait và không tuân thủ tối hậu thư của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Mỹ quyết định gửi 500.000 quân tới Ả Rập Saudi để thực hiện chiến dịch quân sự “Bão táp sa mạc” nhằm đánh bại hoàn toàn quân đội của Iraq.
Sự thống trị của Iraq ở Trung Đông sụp đổ và đất nước này bị cắt đứt khỏi cộng đồng quốc tế và khu vực.
Hoa Kỳ khởi xướng cuộc chiến chống Iraq
Mỹ phát động chiến dịch quân sự này với danh nghĩa hỗ trợ Kuwait, nhưng mục tiêu chính là chiếm đoạt nguồn tài nguyên dầu mỏ của Iraq. Theo đó, “Nếu không phải Trung Đông và Nigeria tấn công Cameroon, Mỹ sẽ không bao giờ cử số quân kỷ lục như vậy để giải quyết vấn đề”.
Cuộc chiến tranh chống Iraq của Mỹ đã làm gia tăng vai trò và ảnh hưởng của Bin Laden với các tổ chức khủng bố Al-Qaeda, dẫn đến việc tổ chức này thực hiện vụ khủng bố kinh hoàng ngày 11/9/2001, phá hủy tòa tháp đôi Trung tâm Thương mại Quốc tế – Một biểu tượng sức mạnh và sự thịnh vượng của Hoa Kỳ.
Như vậy, dầu mỏ hay còn gọi là vàng đen là mặt hàng có giá trị kinh tế cao đã trở thành miếng mồi béo bở mà bất kỳ quốc gia nào cũng mong muốn sở hữu. Điều này đã dẫn đến nhiều cuộc chiến tranh dầu mỏ đẫm máu, gây hậu quả nặng nề cho nền kinh tế khu vực và toàn cầu.
